“Afazia zakonisht ndodh papritur pas një goditjeje ose një dëmtimi në kokë. Por gjithashtu mund të vijë gradualisht nga një tumor i trurit me rritje të ngadaltë ose një sëmundje që shkakton dëme progresive, të përhershme (degjenerative). Ashpërsia e afazisë varet nga një sërë gjërash, duke përfshirë shkakun dhe shkallën e dëmtimit të trurit”, tregon logopedia Bardha Lleshi.
Në një intervistë për Bebja.com logopedia tha se nuk ka kurë të drejtpërdrejtë për afazinë.
Ka shumë njerëz që mendojnë se problemi i të folurit nuk mund të trajtohet, por e kanë krejtësisht gabim. Ka mënyra të ndryshme për të trajtuar afazinë. Sa më i vogël të jetë fëmija, aq më të shumtë janë shanset për shërim pasi truri nuk është aq i zhvilluar për të trajtuar funksione specifike si tek të rriturit. Trajtimi do të varet nga ashpërsia e gjendjes dhe qëllimi që duhet të arrihet. Disa nga faktorët më të spikatur janë lloji i afazisë, shkaku i dëmtimit të trurit, mosha, madhësia dhe pozicionimi i lezionit të trurit dhe të tjera.
Intervista e plotë:
- Afazia te fëmijët, çfarë është?
Afazia e fëmijëve është një çrregullim kompleks që shkaktohet nga dëmtimi i pjesëve të trurit që kontrollojnë gjuhën dhe të folurit. Zona e Wernicke dhe zona e Broca janë dy zona të trurit që luajnë një rol në gjuhë. Zona e Brokës është e lidhur me prodhimin e gjuhës, ndërsa zona e Wernicke është e lidhur me të kuptuarit e gjuhës.
Dëmtimi i tyre mund të ndikojë në mënyrën se si shkruan dhe të kuptuarit e gjuhës së folur dhe të shkruar.
Afazia zakonisht ndodh papritur pas një goditjeje ose një dëmtimi në kokë. Por gjithashtu mund të vijë gradualisht nga një tumor i trurit me rritje të ngadaltë ose një sëmundje që shkakton dëme progresive, të përhershme (degjenerative). Ashpërsia e afazisë varet nga një sërë gjërash, duke përfshirë shkakun dhe shkallën e dëmtimit të trurit.
2. Si mund të trajtohet?
Megjithëse nuk ka kurë të drejtpërdrejtë për afazinë.
Ka shumë njerëz që mendojnë se problemi i të folurit nuk mund të trajtohet, por e kanë krejtësisht gabim. Ka mënyra të ndryshme për të trajtuar afazinë. Sa më i vogël të jetë fëmija, aq më të shumtë janë shanset për shërim pasi truri nuk është aq i zhvilluar për të trajtuar funksione specifike si tek të rriturit. Trajtimi do të varet nga ashpërsia e gjendjes dhe qëllimi që duhet të arrihet. Disa nga faktorët më të spikatur janë lloji i afazisë, shkaku i dëmtimit të trurit, mosha, madhësia dhe pozicionimi i lezionit të trurit dhe të tjera.
Shumica e trajtimit do të bëhet përmes terapisë me një patolog të të folurit. Trajtimi mund të jetë intensiv në fillim. Me kalimin e kohës, kjo terapi mund të bëhet më rrallë. Terapia e të folurit dhe gjuhës synon të përmirësojë aftësinë për të komunikuar, ndihmon duke rivendosur sa më shumë gjuhë të jetë e mundur, duke mësuar se si të kompensohen aftësitë e humbura gjuhësore dhe duke gjetur metoda të tjera të komunikimit.
Disa studime kanë zbuluar se terapia është më efektive kur fillon menjëherë pas dëmtimit të trurit.
Shpesh punohet në grupe. Në një mjedis grupor, fëmijët dhe personat me afazi mund të provojnë aftësitë e tyre të komunikimit ,pra në një mjedis të sigurt.
Mund të përfshijë përdorimin e kompjuterëve. Përdorimi i terapisë me ndihmën e kompjuterit mund të jetë veçanërisht i dobishëm për rimësimin e foljeve dhe tingujve të fjalëve (fonema).
Nuk ka ilaçe apo operacione për të ndihmuar me afazinë.
3. Është e lindur apo krijohet gjatë jetës?
Njerëzit nuk lindin me afazi. Afazia zakonisht ndodh papritur, shpesh pas një goditjeje ose dëmtimi në kokë, por gjithashtu mund të zhvillohet ngadalë, si rezultat i një tumori të trurit ose një sëmundje neurologjike progresive.
4. Çfarë e karakterizon këtë sëmundje dhe kush preket më shpesh?
Afazia tek fëmijët është një gjendje në të cilën aftësitë e tyre komunikuese nuk zhvillohen me një ritëm tipik për moshën e tyre. Shumë njerëz e ngatërrojnë këtë gjendje me autizmin ose sindromën e Aspergerit. Një vlerësim gjithëpërfshirës i simptomave nga një profesionist mund të dallojë afazinë nga çrregullimet e tjera.
Një fëmijë me afazi zakonisht ka vështirësi të shprehet verbalisht, të kuptojë gjuhën ose të dyja. Ata :
1. Flasin me fjali të shkurtra ose të paplota
2. Flasin me fjali që nuk kanë kuptim
3. Zëvendësojnë një fjalë me një tjetër ose një tingull me një tjetër
4. Flasin fjalë të panjohura
5. Kanë vështirësi në gjetjen e fjalëve
6. Nuk e kupton bisedën e njerëzve të tjerë
7. Nuk kuptojnë se çfarë lexojnë
8. Shkruajnë fjali që nuk kanë kuptim
Fëmijët me afazi ndonjëherë mund të shfaqin zhgënjim ose shqetësim emocional kur përpiqen të komunikojnë, duke çuar në probleme të sjelljes ose izolim social. Është e rëndësishme të theksohet se ashpërsia dhe simptomat mund të ndryshojnë shumë, në varësi të rastit individual. Përsa i përket se kush preket më shpesh, Afazia mund të prekë këdo që ka dëmtime në zonat e trurit që kontrollojnë aftësinë për të folur ose për të kuptuar njerëzit e tjerë që flasin. Është më e zakonshme tek të rriturit e moshës së mesme dhe të moshuar – veçanërisht për shkak të goditjeve në tru – por gjithashtu mund të ndodhë në çdo moshë dhe gjini.
5. A keni pasur raste me Afazi në klinikën tuaj? Nëse po, të lutem tregoni një rast
Fatmirësisht nuk kam pasur rast fëmijë me afazi, por kam pasur një rast të një zonje e cila pësoi një goditje gjatë një operacioni në zemër, si shkak i presionit të lartë të gjakut. Fjalimi i saj ishte i rrjedhshëm dhe bisedues, por jo gjithmonë kishte kuptim. Ajo nuk përdorte fjalë ‘të sajuara’, por shpesh nuk jepte informacion të mjaftueshëm që dëgjuesi ta kuptonte plotësisht.
6. Cila është diagnoza për Afazinë?
Një patolog i të folurit mund të kryejë një vlerësim gjithëpërfshirës gjuhësor për të konfirmuar praninë e afazisë dhe për të përcaktuar kursin e duhur të trajtimit gjuhësor. Vlerësimi ndihmon për të zbuluar nëse personi mund:
• Emërtojë objektet e zakonshme
• Angazhohet në një bisedë
• Kupton dhe përdor saktë fjalët
• Përgjigjet pyetjeve për diçka të lexuar ose dëgjuar
• Përsërit fjalët dhe fjalitë
• Ndjek udhëzimet
• Përgjigjet pyetjeve po-jo dhe përgjigjet pyetjeve të hapura rreth temave të zakonshme.
7. Të lutem, a mund të jepni një mesazh për personat me afazi? Shpesh herë e kanë të vështirë të tregojnë për këtë problem?
Këshillë e imja ,që prindërit e fëmijëve me afazi në momentin që mund të konstatojnë një problem gjuhësor tek fëmijët e tyre, duhet të drejtohen tek profesionistët. Mos i neglizhoni simptomat e tyre pasi koha e ndërhyrjes është shumë e rëndësishme. Kuptimi i çrregullimit mund të ndihmojë prindërit dhe kujdestarët të zhvillojnë strategji efektive komunikimi, të mbrojnë nevojat e fëmijës së tyre dhe të ndërtojnë një rrjet mbështetës.
Në përgjithësi, jo të gjithë mund të jenë të vetëdijshëm për gjendjen e tyre.
Nuk arrijnë të kuptojnë problemin që kanë ndaj duhet që familjarët të jenë shumë vigjilentë dhe të ofrojnë ndihmën e tyre për të lehtësuar sadopak gjendjen e tyre.
*Ky është artikull ekskluziv i Bebja.com, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Bebja.com” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.