Laktacioni/ gjidhënia është një proçes sa i bukur aq edhe sfidues për nënat e foshnjat e tyre.
Sfidat, vështirësitë që paraqiten mund të jenë të shumta sidomos për nënat më fëmijën e parë.
Ndër sfidat e sotme që prekin shoqërinë kudo në botë por edhe vendin tonë është duhanpirja në gjininë femërore.
Mirëpo misioni i çdo gruaje/nënë është të kujdeset për mirërritjes dhe zhvillimin e të voglit të saj duke i krijuar kushte për një shëndet optimal.
Nëse një nënë gjidhënëse konsumon duhan duhet të dijë efektet që shkaktohen në trupin e të voglit të saj.
Pirja e duhanit gjatë ushqyerjes me gji shkakton dëme të shumta dhe sigurisht duhet shmangur sepse nikotina kalon në qumështin e gjirit.
EFEKTET E DUHANIT NË PËRBËRJEN E QUMËSHTIT TË GJIRIT;
Efektet e pirjes së duhanit në përbërjen e qumështit të gjirit janë të shumëfishta. Tymi i duhanit përmban afërsisht 5300 komponime, më e rëndësishmja prej të cilave është nikotina.
Por përmban gjithashtu rreth 70 substanca që Agjencia Ndërkombëtare për Kërkimin e Kancerit i ka klasifikuar si kancerogjene të tipit 1, pra kancerogjene për njerëzit.
Pavarësisht nga efektet e mundshme serioze të dëmshme, shumë gra vazhdojnë të pinë duhan si gjatë shtatzënisë ashtu edhe gjatë ushqyerjes me gji.
Është vlerësuar se, në Shtetet e Bashkuara, afërsisht 11% e grave pinë duhan gjatë shtatzënisë. Në Evropë të dhënat janë të ngjashme: një në 10 gra pi duhan.
Ky zakon i keq mund të shoqërohet me ulje të rritjes së fetusit në mitër dhe pasoja të mundshme në funksionimin e sistemit të frymëmarrjes së fëmijës pas lindjes.
Për më tepër, edhe nëse gratë e kanë lënë duhanin gjatë shtatzënisë, 50-80% e rifillojnë këtë zakon në 6 muajt e parë pas lindjes.
Duke marrë parasysh që Akademia Amerikane e Pediatrisë dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë rekomandojnë fuqimisht ushqyerjen ekskluzive me gji për 6 muajt e parë dhe këshillojnë vazhdimin e tij për të gjithë vitin e parë dhe më tej, gratë duhanpirëse që ushqejnë me gji përfaqësojnë, së bashku me fëmijët e tyre, një popullatë të rëndësishme pacientësh në rrezik.
Tek gratë që pinë duhan, efektet e tymit të duhanit mund të ndihen jo vetëm përmes thithjes, por edhe përmes substancave të cilat, pasi kalojnë në qumështin e gjirit, mund të përthithen nga zorrët e foshnjës.
Duhanpirja gjate gjidhenies;
Nikotina, në veçanti, kalon në qumështin e gjirit dhe qëndron atje më gjatë sesa në gjak. Pasi përthithet ai transformohet në mëlçi duke u bërë “kotininë”.
Nikotina dhe kotinina mbeten në gjakun e fëmijës me efekte në sistemin e tij të qarkullimit të gjakut dhe rritje të rrahjeve të zemrës.
Tek të porsalindurit, nikotina eliminohet shumë më ngadalë se tek të rriturit: ajo ka një kohë eliminimi që është 3-4 herë më e gjatë se ajo e të rriturve. Shkaku është papjekuria e sistemeve enzimatike përgjegjëse për asgjësimin e tij.
Prania e nikotinës dhe kotininës në gjakun e të porsalindurit përdoret si shënues i ekspozimit ndaj tymit të duhanit dhe prania e saj në urinë është e rritur tek fëmijët e nënave duhanpirëse që ushqejnë me gji.
Disa studime kanë treguar se nikotina në qumështin e gjirit mund të zvogëlojë oreksin dhe/ose dëshirën për t’u ushqyer në gji, pasi duhani ndryshon shijen e qumështit.
Ndryshime në përbërjen e qumështit janë demonstruar gjithashtu, me marrjen e reduktuar të acideve yndyrore të pangopura me zinxhir të gjatë (PUFA), veçanërisht të acideve yndyrore Omega-3 dhe acidit Docosahexaenoic (DHA), të rëndësishme për zhvillimin vizual dhe trurin e fëmijës.
Qumështi i grave duhanpirëse është gjithashtu i ulët në jod, i cili është thelbësor për formimin e hormoneve tiroide të foshnjës.
Së fundi, qumështi i duhanpirësve do të ishte më i varfër me vitamina (veçanërisht vitaminë C ) dhe faktorë antioksidues dhe për këtë arsye është ndoshta më pak mbrojtës ndaj agjentëve infektivë.
Është e rëndësishme të mbani mend se nivele të larta të nikotinës janë raportuar gjithashtu në qumështin e gjirit të grave që janë përpjekur të lënë duhanin duke përdorur çamçakëz dhe/ose cigare elektronike.
Duhani zvogëlon prodhimin e qumështit të gjirit;
Efektet e pirjes së duhanit në ushqyerjen me gji përfshijnë gjithashtu një ulje të sasisë së qumështit të prodhuar dhe kohëzgjatjes së ushqyerjes me gji, pasi tymi i duhanit dhe nikotina ulin nivelet e prolaktinës, hormonit që stimulon prodhimin e qumështit dhe rrisin ato të somatostatinës, një hormon që redukton prodhimi i qumështit.
Efektet e duhanit në shëndetin e fëmijëve;
Efektet negative të lidhura me thithjen e substancave të dëmshme të transmetuara nga nëna duhanpirëse (ose nga nëna që jeton me një duhanpirëse) nëpërmjet qumështit të saj, i shtohen atyre të pirjes pasive të duhanit të thithur nga foshnja.
Një fakt i rëndësishëm është se, nëse nëna është duhanpirëse, përfitimi i përfaqësuar nga reduktimi i infeksioneve të frymëmarrjes tek foshnjat që ushqehen me gji mund të humbet. Në fakt, është vërejtur se fëmijët e nënave duhanpirëse janë më të ndjeshëm ndaj infeksioneve të veshit dhe infeksioneve të rrugëve të frymëmarrjes.
Ushqyerja me gji zvogëlon frekuencën e rasteve të reja të sindromës së vdekjes së papritur të foshnjave (SIDS) ose “vdekjes se papritur” dhe ky efekt mbrojtës reduktohet edhe nga pirja e duhanit, e cila përfaqëson një nga faktorët më të rëndësishëm të rrezikut për SIDS.
Fëmijët e ekspozuar ndaj duhanit gjatë ushqyerjes me gji janë gjithashtu në rrezik “në afat të gjatë”, pasi mund të paraqesin një rrezik më të madh për alergji, sindromë metabolike (obezitet, intolerancë ndaj glukozës, rezistencë ndaj insulinës, sëmundje koronare të zemrës) dhe, kryesisht në infertilitetin mashkullor për shkak të zhvillimi i dëmtuar i testikujve dhe zvogëlimi i numrit të spermatozoideve.
Gjithashtu të rëndësishme për t’u theksuar janë efektet negative në zhvillimin neurologjik dhe, veçanërisht, në sferën njohëse (të mësuarit) dhe në kujtesë.
Ka ende pak studime që na lejojnë të nxjerrim përfundime të qëndrueshme për efektin e mundshëm kancerogjen të duhanit dhe nikotinës tek fëmijët e duhanpirësve, por sipas disave mund të favorizohet zhvillimi i leucemisë dhe limfomës.
Ndër efektet afatshkurtra, vlen të përmendet një frekuencë më e madhe e atyre episodeve të papritura të të qarit dhe/ose kolikat.
Shënim: Dr. Emirjeta KUNIQI është pediatre, Pedagoge e Shkencave Mjekësore.
* Ky është artikull ekskluziv i Bebja.com, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Bebja.com” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.