“Sëmundja e Alzheimerit është lloji më i zakonshëm i demencës. Ajo është një sëmundje progresive që fillon me humbje të lehtë të kujtesës dhe mund të çojë deri në humbjen e aftësisë për të vazhduar një bisedë dhe për t’iu përgjigjur mjedisit. Sëmundja e Alzheimerit përfshin pjesë të trurit që kontrollojnë mendimin, kujtesën dhe gjuhën. Kështu shpjegon mjekja neurologe Ereida Rraklli.
Në një intervistë për Bebja.com Ereida Rraklli tregon se Simptomat e hershme të Alzheimerit mund të jenë:
• Vështirësi në kujtimin e informacioneve apo ngjarjeve të reja.
• Vështirësi në gjetjen e fjalëve të duhura.
• Humbja e aftësisë për të kujtuar emra ose vende te njohur.
• Vështirësi në kryerjen e aktiviteteve të përditshme.
• Vështirësi ne orientim në kohë dhe hapësirë.
• Ndryshime në personalitet dhe sjellje, si axhitimi, izolimi, ose ndryshime drastike në humor.
Intervista e plotë:
1. Çfarë është sëmundja e Alzheimerit dhe cilat janë simptomat e saj të para?
Sëmundja e Alzheimerit është lloji më i zakonshëm i demencës. Ajo është një sëmundje progresive që fillon me humbje të lehtë të kujtesës dhe mund të çojë deri në humbjen e aftësisë për të vazhduar një bisedë dhe për t’iu përgjigjur mjedisit. Sëmundja e Alzheimerit përfshin pjesë të trurit që kontrollojnë mendimin, kujtesën dhe gjuhën.
Simptomat e hershme të Alzheimerit mund të jenë të ndryshme. Mund te përmendim:
• Vështirësi në kujtimin e informacioneve apo ngjarjeve të reja.
• Vështirësi në gjetjen e fjalëve të duhura.
• Humbja e aftësisë për të kujtuar emra ose vende te njohur.
• Vështirësi në kryerjen e aktiviteteve të përditshme.
• Vështirësi ne orientim në kohë dhe hapësirë.
• Ndryshime në personalitet dhe sjellje, si axhitimi, izolimi, ose ndryshime drastike në humor.
Këto simptoma mund të jenë të lehta në fillim dhe gradualisht të përkeqësohen me kalimin e kohës. Është e rëndësishme të diagnostikohet dhe të trajtohet sa më herët e mundur për të menaxhuar simptomat dhe për të përmirësuar cilësinë e jetës.
2. Cilat janë shkaqet dhe faktorët e rrezikut për zhvillimin e Alzheimerit?
Shkaqet e saktë të Alzheimerit nuk janë ende të njohura në mënyrë të plotë, por ekzistojnë disa faktorë të identifikuar që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të kësaj sëmundjeje. Këto faktorë përfshijnë:
• Mosha: Moshë më e madhe është një faktor i rëndësishëm rreziku për zhvillimin e Alzheimerit. Risku rritet me moshën. Shumica e individëve me këtë sëmundje janë mbi 65 vjeç. Pas moshës 65 vjeç, rreziku për Alzheimer-it dyfishohet çdo pesë vjet. Pas moshës 85 vjeç, rreziku arrin gati një të tretën.
• Gjenetika: Predispozicioni gjenetik luan një rol në rrezikun e zhvillimit të Alzheimerit. Në disa raste, ka një histori familjare të sëmundjes.
• Faktorë kardiovaskularë: Sëmundjet e zemrës, tensioni i lartë i gjakut, diabeti dhe nivelet e larta të kolesterolit mund të rrisin rrezikun e Alzheimerit.
• Stresi dhe depresioni: Ka disa prova që sugjerojnë se stresi kronik dhe depresioni mund të ndikojnë në zhvillimin e Alzheimerit.
• Faktorë mjedisorë: Përveç faktorëve gjenetikë dhe shëndetit, ekzistojnë disa faktorë mjedisorë që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të Alzheimerit, siç janë ndotja mjedisore dhe ekspozimi ndaj toksinave.
Kuptimi i faktorëve të rrezikut për Alzheimerin është një fushë e studimit vazhdueshëm, dhe kërkimet shtesë janë të nevojshme për të kuptuar më mirë lidhjet midis shkaqeve potencialë dhe zhvillimit të sëmundjes.
3. Si diagnostikohet sëmundja e Alzheimerit?
Hapat që merren për diagnozën e Alzheimer janë:
• Historia mjekësore dhe ekzaminimi fizik: Mjeku diskuton me pacientin dhe me të afërmit e tij ose kujdestarët për ankesat subjektive dhe kryen një vlerësim fizik për të përjashtuar çdo shkak tjetër të mundshëm për simptomat.
• Testet konjitive janë një pjesë e rëndësishme e procesit të diagnozës. Këto përfshijnë teste të cilat vlerësojnë aftësinë e një personi për të kujtuar, kalkuluar, orientuar dhe ekzekutuar detyra të tjera kognitive.
• Imazheria e trurit, si skaner koke apo resonance magnetike për te identifikuar ndryshimet strukturore ne indin trunor si atrofia dhe për të përjashtuar shkaqet e tjera të demencës.
• Analizat e gjakut dhe testet tjera laboratorike: Këto testime mund të ndihmojnë në përjashtimin e shkaqeve të tjera të mundshme të simptomave dhe në vlerësimin e shëndetit të përgjithshëm të pacientit.
4. Cilat janë trajtimet aktuale për Alzheimerin dhe sa efektive janë ato?
Aktualisht nuk ka një trajtim i cili kuron sëmundjen e Alzheimerit. Megjithatë, ka disa trajtime dhe strategji që mund të ndihmojnë në menaxhimin e simptomave dhe në ngadalësimin e progresionit të sëmundjes. Këto përfshijnë:
• Farmakoterapia: Ka disa medikamente që mund të përdoren për të trajtuar simptomat e Alzheimerit. Për shembull, inhibitorët e kolinesterazës (si donepezili, rivastigmina dhe galantamine) dhe antagonistët e receptorëve NMDA (si memantina) janë medikamente të zakonshme që mund të ndihmojnë në përmirësimin e funksionit konjitiv dhe në menaxhimin e simptomave të memories dhe kujtesës.
• Nderhyrjet jo-farmakologjike: Këto përfshijnë strategji si stërvitja konjitive, aktiviteti fizik, dieta e shëndetshme, dhe aktivitetet sociale. Këto mund të ndihmojnë në mbajtjen e trurit të shëndetshëm dhe në përmirësimin e cilësisë së jetës.
• Mbështetja emocionale dhe kujdesi i një personi me Alzheimer jo vetëm nga familja e kujdestaret por dhe nga komuniteti
Ndërsa këto trajtime dhe strategji mund të ndihmojnë në menaxhimin e simptomave dhe në ruajtjen e cilësisë së jetës, është e rëndësishme të theksohet se ata nuk e shërojnë sëmundjen e Alzheimerit.
Sëmundja përparon ndonjëherë me një ritëm me të ngadalësuar, dhe efektiviteti i trajtimeve mund të ndryshojë nga një person në tjetrin.
Kërkimet dhe zhvillimet e reja në fushën e sëmundjes së Alzheimerit janë të vazhdueshme në përpjekje për të gjetur trajtime më efektive dhe më specifike për këtë sëmundje.
5. Çfarë rekomandimesh keni për parandalimin e Alzheimerit?
Nëse dëshironi të zvogëloni rrezikun tuaj për zhvillimin e sëmundjes së Alzheimerit, ka disa hapa dhe praktika që mund të ndiqni. Disa rekomandime për parandalimin e Alzheimerit janë:
1. Mbani një stil jetese të shëndetshëm: Kjo përfshin ushtrime të rregullta, një dietë të shëndetshme dhe ekuilibruar, kontrollin e peshës, dhe shmangien e duhanit dhe konsumit të alkoolit në sasi të moderuar.
2. Stimulimi konjitiv, si leximi, zgjidhja e fjalëkryqeve, mësimi i gjuhëve të reja etj, mund të ndihmojnë në mbajtjen e trurit të shëndetshëm.
3. Aktivitetet sociale, si të qenit me miq dhe familjarë, duke u përfshirë në grupet dhe aktivitetet komunitare, mund të kontribuojnë në ruajtjen e shëndetit të trurit.
4. Menaxhimi i stresit dhe shqetësimit, duke praktikuar relaksimin dhe meditimin, mund të ndihmojnë në mbajtjen e një gjendje mendore të shëndetshme.
5. Nivelet e larta të kolesterolit, tensioni i lartë i gjakut, diabeti dhe obeziteti janë faktorë të rrezikut për sëmundjen e Alzheimerit. Duke mbajtur nën kontroll këto gjendje shëndetësore, ju mund të zvogëloni rrezikun për këtë sëmundje.
6. Gjumi i mjaftueshëm është thelbësor për shëndetin e trurit dhe të përgjithshëm. Mundohuni të siguroni se po merrni 7-8 orë gjumë çdo natë.
* Ky është artikull ekskluziv i Bebja.com, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Bebja.com” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.