Me ujen e temperatura dhe kalim nga stina e vjeshtës në atë të dimrit vihen re edhe shtimet e rasteve të
infeksioneve të traktit respirator/ frymëmarrjes veçanërisht në grupmoshat pediatrike.
Veçori si imuniteti i pamaturuar apo jetesa grumbullimet/masiviteti në çerdhe, kopshte apo shkolla janë
faktorë favorizues në përhapjen e infeksioneve të rrugëve të frymarrjes.
Në vartësi të gjëndjes imunitare apo shkallës së agresivitetit të mikro organizmave shkaktarët
infeksioneve mund të shikohen edhe komplikacione si Pneumonia tek grupmoshat pediatrike.
Pneumonia përbën 14% të të gjitha vdekjeve të fëmijëve nën 5 vjeç, 740 180 fëmijë humbasin
jeten ne rang boteror.
Pneumonia mund të shkaktohet nga viruse, baktere ose kërpudha/myke.
Pneumonia mund të parandalohet nga imunizimi, ushqimi adekuat dhe duke trajtuar faktorët
mjedisorë.
Pneumonia e shkaktuar nga bakteret mund të trajtohet me antibiotikë, por vetëm një e treta e
fëmijëve me pneumoni marrin antibiotikët që u nevojiten.
Vështrim i përgjithshëm
Pneumonia është një formë e infeksionit akut respirator që prek mushkëritë. Mushkëritë përbëhen nga
qese të vogla të quajtura alveola, të cilat mbushen me ajër kur një person i shëndetshëm merr frymë. Kur
një individ ka pneumoni, alveolat mbushen me qelb dhe lëngje, gjë që e bën frymëmarrjen të veshtire te
dhimbshme dhe kufizon marrjen e oksigjenit.
Pneumonia është shkaku i vetëm më i madh infektiv i vdekjeve tek fëmijët në mbarë botën. Pneumonia
vrau 740 180 fëmijë nën moshën 5 vjeç në 2022, duke përbërë 14% të të gjitha vdekjeve të fëmijëve nën 5
vjeç, por 22% të të gjitha vdekjeve te fëmijët e moshës 1 deri në 5 vjeç.
Pneumonia prek fëmijët dhe familjet kudo, por vdekjet janë më të lartat në Azinë Jugore dhe Afrikën Sub-
Sahariane. Fëmijët mund të mbrohen nga pneumonia, mund të parandalohet me ndërhyrje të thjeshta dhe
mund të trajtohet me mjekime dhe kujdes me kosto të ulët dhe teknologji të ulët.
Shkaqet:
Pneumonia shkaktohet nga disa agjentë infektivë, duke përfshirë viruset, bakteret dhe kërpudhat/myke.
Më të zakonshmet janë të mëposhtmet.
Streptococcus pneumoniae është shkaktari më i zakonshëm i pneumonisë bakteriale tek fëmijët.
Haemophilus influenzae tipi b (Hib) është shkaktari i dytë më i zakonshëm i pneumonisë bakteriale.
Virusi sincicial i frymëmarrjes VRS është shkaktari viral më i zakonshëm i pneumonisë.
Në foshnjat e infektuara me HIV, Pneumocystis jiroveci është një nga shkaqet më të zakonshme
të pneumonisë, përgjegjës për të paktën një të katërtën e të gjitha vdekjeve nga pneumonia tek
foshnjat e infektuara me HIV.
Transmetim
Pneumonia mund të përhapet në disa mënyra. Viruset dhe bakteret që gjenden zakonisht në hundën ose
fytin e një fëmije mund të infektojnë mushkëritë nëse thithen. Ato gjithashtu mund të përhapen përmes
pikave.sperklave të ajrit nga kolla ose teshtitja.
Përveç kësaj, pneumonia mund të përhapet përmes gjakut, veçanërisht gjatë dhe menjëherë pas lindjes.
Duhet të bëhen më shumë kërkime mbi patogjenët e ndryshëm që shkaktojnë pneumoni dhe mënyrat e
transmetimit të tyre, pasi kjo është me rëndësi kritike për trajtimin dhe parandalimin.
Paraqitja e veçorive
Karakteristikat klinike të pneumonisë virale dhe bakteriale janë të ngjashme. Megjithatë, simptomat e
pneumonisë virale mund të jenë më të shumta se simptomat e pneumonisë bakteriale. Por pneumonia
bacteriale eshte me e rende per nga shkalla e gravitetit dhe shtrimeve ne spital.
Në fëmijët nën 5 vjeç që kanë kollë dhe/ose frymëmarrje të vështirësuar, me ose pa ethe, pneumonia
diagnostikohet nga prania e frymëmarrjes së shpejtë ose tërheqjes së murit të poshtëm të kraharorit ku
gjoksi i tyre lëviz ose tërhiqet gjatë thithjes (në një person të shëndetshëm , gjoksi zgjerohet gjatë
thithjes). Terheqja është më e zakonshme në infeksionet virale.
Foshnjat e sëmura shumë rëndë mund të mos jenë në gjendje të ushqehen ose të pinë dhe gjithashtu mund
të përjetojnë humbje të vetëdijes, hipotermi dhe konvulsione.
Fëmijët mund të shtrohen në spital nëse:
Ata janë më të vegjël se 2 muajsh
Ata janë letargjikë ose tepër të përgjumur
Ata kanë vështirësi në frymëmarrje
Kanë nivele të ulëta të oksigjenit në gjak
Duken të dehidratuar
Faktoret e rrezikut
Ndërsa shumica e fëmijëve të shëndetshëm mund ta luftojnë infeksionin me mbrojtjen e tyre natyrore, tek
fëmijët me sistemi imunitar të komprometuar kanë në rrezik më të lartë të zhvillimit të pneumonisë.
Sistemi imunitar i një fëmije mund të dobësohet nga kequshqyerja ose veçanërisht tek foshnjat që nuk
ushqehen ekskluzivisht me gji.
Sëmundjet para-ekzistuese, të tilla si infeksionet simptomatike me HIV dhe fruthi, gjithashtu rrisin
rrezikun e një fëmije për t’u prekur nga pneumonia.
Faktorët e mëposhtëm mjedisorë rrisin gjithashtu ndjeshmërinë e një fëmije ndaj pneumonisë:
Ndotja e ajrit të brendshëm të shkaktuar nga gatimi dhe ngrohja me lëndë djegëse të biomasës (të
tilla si druri ose plehrat)
Jetesa në shtëpi të mbushura me njerëz/ose masiviteti ne ҫerdhe/ kopshte e shkolla,
Duhanpirja pasive/pirja e duhanit nga prindërit.
Mjekimi
Pneumonia bacteriale ose pneumoni virale e komplikuar/mbivendosje inf.bacterial duhet të trajtohet me
antibiotikë.
Antibiotiku i zgjedhur për trajtimin e linjës së parë janë tabletat e shpërndara me amoksicilinë. Shumica e
rasteve të pneumonisë kërkojnë antibiotikë oralë, të cilët shpesh përshkruhen në një qendër shëndetësore.
Këto raste gjithashtu mund të diagnostikohen dhe trajtohen me antibiotikë oralë të lirë në nivel komuniteti
nga punonjës të trajnuar shëndetësorë në komunitet.
Shtrimi në spital rekomandohet vetëm për rastet e rënda të pneumonisë.
Parandalimi
Parandalimi i pneumonisë tek fëmijët është një komponent thelbësor i një strategjie për të reduktuar
vdekshmërinë e fëmijëve. Imunizimi kundër Hib/Hemofilus Influence, pneumokokut, fruthit dhe kollës së
mirë (pertusis) është mënyra më efektive për të parandaluar pneumoninë.
Ushqimi adekuat është çelësi për përmirësimin e mbrojtjes natyrore të fëmijëve, duke filluar me
ushqyerjen ekskluzive me gji për 6 muajt e parë të jetës. Përveçse është efektiv në parandalimin e
pneumonisë, ai gjithashtu ndihmon në zvogëlimin e kohëzgjatjes së sëmundjes nëse një fëmijë sëmuret.
Trajtimi i faktorëve mjedisorë si ndotja e ajrit të brendshëm (për shembull, duke ofruar alternative te
ngrohjes të brendshme të përballueshme) dhe inkurajimi i higjienës së mirë në shtëpitë e mbushura me
njerëz gjithashtu redukton numrin e fëmijëve që sëmuren me pneumoni.
Tek fëmijët e infektuar me HIV, antibiotiku kotrimoksazol jepet çdo ditë për të ulur rrezikun e prekjes
nga pneumonia.
Plani Global i Veprimit i integruar i OBSH-së dhe UNICEF-it për Pneumoninë dhe Diarrenë (GAPPD)
synon të përshpejtojë kontrollin e pneumonisë me një kombinim të ndërhyrjeve për të mbrojtur,
parandaluar dhe trajtuar pneumoninë tek fëmijët me veprime për:
Mbrojtja e fëmijëve nga pneumonia, duke përfshirë promovimin e ushqyerjes ekskluzive me gji
dhe ushqyerjen adekuate plotësuese;
Parandalimi i pneumonisë me vaksinime, larja e duarve me sapun, reduktimi i ndotjes së ajrit në
familje, parandalimi i HIV-it dhe profilaksia me kotrimoksazol për fëmijët e infektuar me HIV
dhe të ekspozuar;
Trajtoni pneumoninë duke u fokusuar në sigurimin që çdo fëmijë i sëmurë të ketë akses në llojin
e duhur të kujdesit – qoftë nga një punonjës shëndetësor me bazë në komunitet, ose në një
institucion shëndetësor nëse sëmundja është e rëndë – dhe mund të marrë antibiotikët dhe
oksigjenin që duhet të marrin mirë.
* Ky është artikull ekskluziv i Bebja.com, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Bebja.com” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.