Intervistuesi: Mirësevini, Doktoreshë Hana Ameti.
Sot po diskutojmë një temë që po shqetëson gjithnjë e më shumë: “Kequshqyerja moderne tek fëmijët e moshës 5 deri në 12 vjeç.” Çfarë do të thotë saktësisht “kequshqyerje moderne?”
Dr: Faleminderit për ftesën. “Kequshqyerja moderne” i referohet një paradoksi, që po vërejmë në vendet e zhvilluara, ku fëmijët konsumojnë mjaftueshëm kalori – ndonjëherë edhe më shumë se duhet – por janë ende të kequshqyer. Kjo kequshqyerje vjen nga një dietë, që ka mungesa në lëndët ushqyese esenciale si vitaminat, mineralet dhe yndyrat e shëndetshme, të cilat janë kritike për rritjen dhe zhvillimin e duhur. Ushqimet e përpunuara, ushqimet me shumë sheqer dhe ushqimet e shpejta kanë zëvendësuar vaktet e pasura me lëndë ushqyese, duke çuar në këtë disbalancë.
Intervistuesi: Cilat janë disa nga mangësitë ushqyese më të zakonshme që po vëreni tek fëmijët sot?
Dr: Mangësitë më të zakonshme janë tek hekuri, kalciumi, vitamina D dhe acidet yndyrore esenciale si Omega-3. Mungesa e hekurit mund të çojë në anemi, që shkakton lodhje dhe zhvillim të dëmtuar kognitiv. Kalciumi dhe vitamina D janë thelbësore për shëndetin e kockave, veçanërisht gjatë rritjes. Omega-3-t janë të rëndësishme për zhvillimin e trurit dhe shëndetin emocional. Për fat të keq, dietat e përpunuara janë shpesh të varfra në këto lëndë ushqyese jetike.
Intervistuesi: Çfarë roli luajnë ushqimet e përpunuara dhe ushqimet me shumë sheqer në këtë problem?
Dr: Ushqimet e përpunuara janë shpesh të pasura me sheqer, yndyrna të pashëndetshme dhe kripë, por të varfra në lëndë ushqyese esenciale. Shumë prej këtyre ushqimeve janë dizajnuar për të qenë të shijshme, duke i bërë fëmijët të preferojnë ato, mbi opsionet më të shëndetshme si frutat, perimet dhe drithërat e plota. Kur fëmijët konsumojnë rregullisht këto ushqime, ata mbushen me kalori boshe, që nuk ofrojnë vitaminat dhe mineralet e nevojshme për rritjen, zhvillimin kognitiv dhe funksionin imunitar.
Intervistuesi: Si mendoni se ky ndryshim në dietë ndikon në sjelljen dhe performancën akademike të fëmijëve?
Dr: Ka një lidhje të qartë midis ushqyerjes së dobët dhe problemeve të sjelljes. Një dietë e pasur me sheqer dhe karbohidrate të rafinuara mund të çojë në luhatje të humorit, irritim dhe vështirësi në përqendrim, të cilat ndikojnë drejtpërdrejt në performancën akademike. Për më tepër, fëmijët, që u mungojnë lëndët ushqyese esenciale, veçanërisht hekuri dhe Omega-3-t, mund të përjetojnë dëmtime të funksionit kognitiv, gjë që ndikon drejtpërdrejt në aftësinë e tyre për të përqendruar dhe për të mësuar në shkollë.
Intervistuesi: Çfarë mund të bëjnë prindërit për të adresuar këto mangësi ushqimore?
Dr: Së pari, prindërit mund të japin përparësi ushqimeve të pasura me lëndë ushqyese – proteina të pastra, drithëra të plota, fruta, perime dhe yndyrna të shëndetshme si arrat dhe farat. Së dyti, reduktimi i ushqimeve të përpunuara dhe ëmbëlsirave është çelësi. Një pjatë e balancuar duhet të përmbajë një shumëllojshmëri ngjyrash dhe grupe ushqimore për të siguruar që fëmijët të marrin një spektër të gjerë lëndësh ushqyese. Gjithashtu, edukimi i fëmijëve për ushqyerjen dhe përfshirja e tyre në përgatitjen e vakteve mund të ndihmojë në zhvillimin e zakoneve të shëndetshme që në moshë të hershme.
Intervistuesi: A ka ndonjë këshillë specifike për përmirësimin e marrjes së lëndëve ushqyese që prindërit mund të mos jenë të vetëdijshëm?
Dr: Një këshillë e dobishme është të përfshihen ushqime të pasura me lëndë ushqyese si snack-e – për shembull, kos grek me arra,mjaltë dhe frutat e tyre të preferuara, shkopinj perimesh me hummus ose një smoothie i bërë nga fruta të freskëta, spinaq dhe fara. Një tjetër është shtimi i ushqimeve të fortifikuara si qumështi bimor dhe drithërat, të cilat mund të ndihmojnë në rritjen e marrjes së vitaminës D dhe B12. Së fundmi, prindërit duhet të jenë të kujdesshëm për madhësinë e porcioneve, veçanërisht, kur bëhet fjalë për snack-e, dhe t’i inkurajojnë fëmijët të pinë ujë ose lëngje nga fruta të freskëta, në vend të pijeve me sheqer.
Intervistuesi: Çfarë roli luan aktiviteti fizik në këtë ekuacion?
Dr: Aktiviteti fizik është i rëndësishëm, jo vetëm për ruajtjen e një peshe të shëndetshme, por edhe për mbështetjen e rritjes dhe shëndetit të kockave. Ushtrimet e rregullta- që mund të organizohen në formë lojërash – ndihmojnë në rregullimin e oreksit dhe promovojnë një metabolizëm të shëndetshëm, gjë që mund të lehtësojë balancimin e marrjes së energjisë me nevojat ushqyese. Gjithashtu, nxit konsumimin e ushqimeve më të shëndetshme, duke krijuar një kërkesë natyrale për ushqime më energjike dhe të pasura me lëndë ushqyese.
Intervistuesi: Si mund të ndihmojnë shkollat në luftimin e kequshqyerjes moderne te fëmijët?
Dr: Shkollat mund të kenë një ndikim të madh duke ofruar vakte të balancuara dhe ushqyese në mensat e tyre dhe duke kufizuar disponueshmërinë e ushqimeve të përpunuara dhe me sheqer. Edukimi për ushqyerjen duhet gjithashtu të jetë pjesë e kurrikulës, duke u mësuar fëmijëve rëndësinë e vakteve të balancuara, hidratimit dhe aktivitetit fizik. Shkollat mund të angazhohen më tej duke krijuar kopshte, ku fëmijët mund të mësojnë për ushqimin dhe origjinën e tij. Përfshirja e komunitetit dhe prindërve në iniciativat e ushqyerjes mund të forcojë gjithashtu këto përpjekje.
Intervistuesi: Cilat janë rreziqet afatgjata, nëse kjo kequshqyerje moderne vazhdon e pakontrolluar?
Dr: Pasojat afatgjata janë shqetësuese. Ushqyerja e dobët në fëmijëri mund të çojë në obezitet, diabet tip 2, sëmundje kardiovaskulare dhe osteoporozë më vonë në jetë. Fëmijët, që janë të kequshqyer janë gjithashtu në rrezik për vonesa në zhvillimin fizik dhe kognitiv, gjë që mund të ketë efekte të qëndrueshme në suksesin akademik dhe të karrierës. Trajtimi i kequshqyerjes në një fazë të hershme është thelbësor për të siguruar që fëmijët të rriten të shëndetshëm, të aftë dhe të suksesshëm.
Intervistuesi: Së fundmi, cili do të ishte mesazhi juaj kryesor për prindërit?
Dr: Mesazhi im kryesor është që të jemi të vetëdijshëm për rëndësinë e një diete të balancuar për shëndetin dhe zhvillimin e fëmijëve tanë. Zgjedhjet e ushqimit që bëjmë për ta sot kanë ndikim të drejtpërdrejtë në të ardhmen e tyre. Një dietë e pasur me lëndë ushqyese, e kombinuar me aktivitet fizik të rregullt, do të vendosë bazat për një shëndet të mirë gjatë gjithë jetës. Prindërit duhet të shërbejnë si modele të shëndetshme, duke inkurajuar zakone pozitive që fëmijët do t’i ndjekin dhe adoptojnë me kalimin e kohës.
Intervistuesi: Faleminderit shumë për informacionin e vlefshëm, Doktoreshë. Ky ishte një diskutim shumë i rëndësishëm dhe shpresoj që prindërit, që na dëgjojnë të kenë marrë shumë këshilla të dobishme.
Dr: Faleminderit për mundësinë. është gjithmonë kënaqësi të ndihmoj në edukimin e publikut për çështjet e rëndësishme shëndetësore si kjo.
* Ky është artikull ekskluziv i Bebja.com, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Bebja.com” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.